Gutowo - Szwedzki szaniec

Przy drodze z Rumiana do oddalonego o 2 km Gutowa (gmina Rybno, powiat działdowo) stoi wyniosły kopiec – grodzisko, zwane przez okolicznych mieszkańców "szwedzkim szańcem" lub "korzonką". U zarania naszej państwowości były to tereny zasiedlone przez pruskie plemię Sasinów i objęte na początku XIII wieku działalnością misyjnego biskupa Chrystiana. Nawrócił on na chrześcijaństwo wodza plemienia – Surwabuno. Grodzisko znajduje się w niemal bezleśnej obecnie okolicy, lasy zachowały się jedynie w pobliskiej dolinie Strugi Rumiańskiej. Tereny te, porośnięte niegdyś puszczą, już od okresu średniowiecza były systematycznie odlesiane. Obecnie grodzisko znajduje się na terenie prywatnym, więc przed wejściem na jego teren należy zapytać o zgodę właoeciciela terenu, mieszkającego tuż obok.

Grodzisko objęte zostało ochroną konserwatorską na podstawie wpisu do rejestru dn. 26.04.1969 r. Ma kształt nieco zdeformowanej elipsy o wymiarach 80 x 60m. Zewnętrzna wysokość wałów otaczających majdan wynosi 10 – 12m. Od strony północno-wschodniej znajduje się wał zaporowy oddzielony suchą fosą od zasadniczego masywu grodziska. Majdan o wymiarach ok. 30 x 15 m ma wyraźne wypiętrzenie w centralnej części oraz zagłębienie w partii północno-wschodniej. Obniżenie we wschodniej części korony wału jest zapewne pozostałością po dawnym przejściu bramnym.

Badania wykopaliskowe prowadzone na grodzisku pozwoliły stwierdzić, że wał obronny grodziska miał konstrukcję skrzyniową. W trakcie badań pozyskano również znaczne ilości fragmentów naczyń oraz kilka przedmiotów metalowych. Wśród fragmentów ceramicznych znaczny odsetek stanowiły pozostałości naczyń pradziejowych typowych dla kultury kurhanów zachodniobałtyjskich. Należy zatem przypuszczać, że budowa grodu we wczesnym średniowieczu spowodowała zniszczenie występującego w tym miejscu osadnictwa pradziejowego związanego z kręgiem bałtyjskim. Fragmenty naczyń wczesnośredniowiecznych stylistycznie związane z terenami północnego Mazowsza i Pojezierza Brodnickiego pozwalają datować obiekt w Gutowie na przełom XII i XIII w. Jednocześnie należy podkreślić fakt, iż mimo położenia stanowiska w strefie pogranicza polsko-pruskiego nie natrafiono na znaleziska sugerujące przenikanie tradycji pruskich na tym obiekcie.
Oprac. na podstawie materiałów Narodowego Instytutu Dziedzictwa